31 maja w Polsce i na świecie od 2003 r. obchodzony jest Dzień Bociana Białego. Święto zostało ustanowione przez Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody pro Natura.

Dzień Bociana Białego to idealna okazja do popularyzacji wiedzy na temat życia tych ptaków oraz zwrócenia szczególnej uwagi na miejsce jakie ptak ten zajmuje w polskiej kulturze i krajobrazie, a także na jego zagrożenia i potrzebę ochrony gatunku.

Polska to europejska ostoja bociana białego. Według danych zgromadzonych podczas VII Międzynarodowego Spisu Bociana Białego, w naszym kraju gniazduje około 50 000 par bocianów, a co piąty przedstawiciel tego gatunku jest urodzonym Polakiem. Bioróżnorodność, klimat i środowisko tworzy idealne miejscem do lęgu i chowu młodych piskląt.

Bocian biały gniazduje w Europie, Azji i na południu Afryki. Przeloty na zimowiska tych ptaków odbywają się dwiema trasami. Bociany z Europy zachodniej lecą przez Gibraltar a nasze polskie i gniazdujące dalej na wschodzie i południu kontynentu – przez Bosfor.

Pierwsze powracające z zimowisk osobniki mogą pojawiać się w Polsce już pod koniec lutego, ale ich wczesno wiosenny przylot przypada najczęściej na drugą połowę marca i pierwsza połowę kwietnia. Samiec oznajmia zajęcie gniazda typowym dla bocianów klekotaniem. Dźwięk ten ma na celu zwabienie samicy, a klekot wydawany w duecie przez ptaki obu płci jest częścią rytuału godowego i ma odstraszać inne bociany, pojawiające się z zamiarem przejęcia gniazda. Bociany przystępują do swoich pierwszych lęgów w wieku 4 - 5 lat i składają najczęściej od 3 do 5 jaj. Młode osobniki wykluwają się najczęściej po ok. 33 dniach, a do momentu podejmowania prób wstawania mija jeszcze 60 - 65 dni. 

Długość ciała bociana waha się od 95 do 110 cm, natomiast rozpiętość skrzydeł sięga nawet do 210 cm. Charakterystyczny czerwony dziób i czerwone bocianie nogi, wśród młodocianych osobników mają barwę czarną, dopiero po około roku przybierają czerwony kolor. Bociany to ptaki mięsożerne i wbrew potocznej opinii na temat ich pokarmu, składa się on głównie z gryzoni i owadów, a nie żab.

Ptaki te często tworzą stada, zarówno podczas żerowania, jak i w trakcie migracji. Szczególne znane są sierpniowe tzw. bocianie sejmiki, na których pod koniec lata gromadzą się dziesiątki, a nawet setki osobników stanowiące swojego rodzaju ostatni przystanek przed wylotem na zimowisko.

Polskie bociany podlegają ochronie ścisłej i należą do gatunków wymagających ochrony czynnej. Bocian biały Ciconia ciconia figuruje w załączniku I Dyrektywy 2009/147/WE w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, tzw. Dyrektywy ptasiej, stając się w krajach Unii Europejskiej przedmiotem ochrony w ramach sieci Natura 2000.

Dla podtrzymania i zachowania gatunku bociana białego niezbędne jest utrzymanie i odtworzenie terenów stanowiących atrakcyjne żerowiska dla tego gatunku, takich jak: żyzne łąki, obrzeża stawów czy tereny zalewowe rzek. Rozwój intensywnego rolnictwa przemysłowego, osuszanie terenów podmokłych czy zarastanie łąk na skutek braku ich użytkowania, powoduje zanikanie bocianich legowisk i żerowisk.

Najczęściej bocianie siedliska można spotkać na terenach rolniczych, blisko dolin rzecznych i w pobliżu siedzib ludzkich. Bliskie sąsiedztwo bocianich gniazd, sprzyja wzmożonemu zainteresowaniu okolicznych mieszkańców. Do organów ochrony przyrody wpływają liczne zgłoszenia, o sytuacjach w których lęg lub stan gniazd jest zagrożony. Jednym z działań ochronnych prowadzonych przez regionalne dyrekcje ochrony środowiska jest stawianie platform pod gniazda bocianie na słupach betonowych, mających zastąpić gniazda zlokalizowane w miejscach niebezpiecznych, na przykład na obumierających topolach czy słupach elektroenergetycznych. Stworzenie odpowiednich warunków siedliskowych przyczyni się do zminimalizowania strat w lęgach spowodowanych niebezpieczną lokalizacją gniazd. Prowadzenie takich prac możliwe jest dzięki dofinansowaniu ze środków zewnętrznych.

Od 1994 r. istnieje Ogólnopolska Baza Gniazd Bociana Białego, która rejestruje i analizuje rozmieszczenie gniazd. Z obserwacji wynika, iż największe skupiska bocianów w Polsce występują w północno – wschodniej i wschodniej części kraju.

Poradnik ochrony bociana białego
Poradnik ochrony bociana białego dla lekarzy weterynarii